Sabah Dinlenmeden Uyananlar Dikkat!
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Muharrem Arslandağ konu hakkında bilgiler verdi.
Uyku esnasında üst solunum yolunun tekrar tekrar tıkanması ve bunun sonucunda kan oksijen basıncının azalması halidir. Modernizasyon ilerlemesiyle kadın erkek arasında görülme farkı kapanmaya başlasa da genellikle orta yaşlı, kilolu erkeklerde görülür. Azalan oksijen basıncı ve artan karbondioksit basıncı dokuların oksijenlenmesi bozulmaktadır. Beyin damar sorunları, kalp krizi ve ritim bozuklukları ve hatta uykuda ani kalp ölümü gelişebilmektedir.
Apne esnasında boğazın kasları kasılarak hava geçişini engeller ve nefes alma anında kısa süreli bir nefes durması gelişir. Bu duraksama kan oksijenini azaltır, dolayısı ile karbondioksit seviyesi de artar. Beyin bu olayı hissedince uyku derinliğini azaltır ve soluma işlemi tekrar başlar. Bu an bazı kişilerde ani soluk alma işlemleri bazı kişilerde horlama gelişebilir. Bu olaylar gece boyunca sık sık tekrarlar, dolayısı ile beyin dinlenecek fırsat bulamaz. Soluma çabası insanı yorar, kişi gündüz uyuma ihtiyacı hisseder.
Şu şikayetleri olan kişilerde uyku apnesi daha sık görülür;
*Horlama, kalın ve kısa boyun yapısı
*Büyük bademcik ve geniz eti
*Sabah dinlenmeden uyanma ve baş ağrıları
*Uykuda boğulma, boğularak aniden uyanma
*Gece terlemeleri (baş ve boyun bölgesinde)
*Gece sık idrara kalkma
*Çarpıntı, hipertansiyon, depresyon, sinirlilik, cinsel sorunlar
UAS tanı polisomnografi denilen uyku testi ile konulur. Hasta bir gece uyku laboratuvarında uyur. Bu şekilde horlamanın derinliği apnenin şiddeti, süresi ve bu esnada oluşan patolojik durumlar kayıt edilir. Bu kayırları elde etmek için elektroensafalogram (EEG), elektrookülogram (EOG), elektromiyogram (EMG), soluk alınan ve verilen hava akımı, solunum hareketleri, pals oksimetre, kap ritmi ve yatış pozisyonu incelenir. Test sonucu olarak kişiye apne-hipopne indeksi denilen bir değer verilir. 5 in altında olması basit horlama olarak ifade edilir. 5 den büyük değerler uyku apnesi olarak kabul edilir.
UAS’ nun tedavisinde ilk tedavi yaklaşımı ideal kiloya inmektir. Alkol, sigara ve uyku ilacı kullanımı bırakılmalıdır. Kulak Burun Boğaz hastalıkları uzmanları tarafından solunum yolları incelenmeli ve tıkanıklık yapan durum düzeltilmelidir. Sırt aşağı yatmayı engellemek için özel pijama ve yastıklar tercih edilebilir.
Bilinen en etkili tedavi yöntemi CPAP denilen yardımcı solunum makinesidir. Cihaz hava desteği sağlayarak solunum yolunda meydana gelen tıkanıklığı bertaraf eder. Bu şekilde uyku kalitesi yükselir. Cihaz her gece ve tüm uyku boyunca istisnasız kullanılmalıdır. Bazı hafif vakalarda ağız için cihazlar kullanılarak dilin geri kaçması engellenebilir, horlama azaltılabilir.