CANDAROGULLARI (1292-1461)
Anadolu Selçuklu Devletini yıkılışından sonra kurulan beyliklerdendir.başkenti Kastamonu olan ve çevresinde hüküm süren bir beyliktir.Kurucusu Şemsettin Yaman Candar’dır.
Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubatın uç beylerinden olan Hüsamettin Çoban Kastamonu civarında hakimiyet kurar ve bir çok deniz aşırı seferde başarılar gösterir. Sultanda kendisine Kastamonu beyliğini verir. Bu şekilde ‘Çobanogulları’ beyliğini kurar.
Selçuklu şehzadelerinden Ruknettin Kılıç’ ın Kırımdan gemi ile Sinop’ a gelmesi ve burada Kastamonu valisi Emir Çoban (Muzafferüddn Yavlak Aslan)tarafından iyi karşılanıp ‘Atabey’ olarak ilan edilmesi üzerine Selçuklu Sultanı Gıyasettin Mesud ordu ile Kastamonu üzerine yürür. Sultan Mesud savaşta yenilir ve esir düşer. Bunun üzerine Mesud’ a yardıma gelen Şemsettin Yaman Candar Kastamonu’ya girer ve sultan Mesud’ u esaretten kurtarır. Eflani ve Kastamonu civarı kendisine ikta olarak verilir.Böylece Candaroğuları beyliği kurulur.
Şemsettin Yaman Candar’ın ölümü üzerine yerine oğlu Süleyman Paşa geçer.Eski adı Paflagonya olan Kastamonu’yu Hüsameddin Mehmed’in elinden alır.Pervaneoğullarının hakimiyetinde olan Sinop’u da alarak idaresini oğlu İbrahim Bey’e verir.Daha sonra Safranbolu’yu da alarak idaresini diğer oğlu Ali Bey’e verir.Süleyman Paşa o dönemde Anadolu’ya hakim olan İlhanlı hakimiyetini tanımıştır.Süleyman Paşa 1342 yılında vefat etmiştir.
İbrahim Bey,veliaht olan kardeşini yenerek beyliğin tek hakimi olmuştur.Kısa süre sonra ölümü üzerine yerine amcası Emir Yakup’un oğlu Adil Bey (1345-1361) geçmiştir.Deniz ticaretinde önemli gelişmeler sağlamış Ceneviz ve Venediklilerle ticaret yapmıştır.Adil Bey’den sonra yerine geçen Celalettin Beyazıt kötürüm Beyazıt olarak bilinir.Kötürüm Beyazıt Osmanlı ile iyi geçinmeye çalışmıştır.Sivas’a hakim olan Kadı Burhanettin ile iki kez savaşmış ve yenilmiştir.Bunun üzerine beylikte iç karışıklar baş göstermiştir.Beyazıt beyliği küçük oğlu İskender’ e bırakmak istemesi üzerine buna razı olmayan büyük oğlu Süleyman savaşta kardeşini öldürdü.Ardından Osmanlı’ya sığındı.Dostluğun dona ermesiyle Osmanlı Sultanı ll.Murad Süleyman Paşa’yı Kötürüm Beyazıt’ın üzerine yolladı.Kastamonu’da yapılan savaşta Beyazıt yenildi.(1383)Beylik Sinop ve Kastamonu’dan oluşan iki beylik haline geldi.Süleyman Paşa bir ara Kastamonu’dan ayrıldı ise de tekrar geri aldı.(1384)Kötürüm Beyazıt’ın ölümü üzerine Sinop Beyliğine oğlu İsfendiyar Bey geçti.
Kastamonu beyliğine hakim olan Süleyman Paşa Osmanlı Devleti ile ilişkilerini hep iyi tuttu.Osmanlı’nın Karaman ve Kosova savaşlarında kuvvetleriyle yer aldı.Ancak Anadolu’daki Beylikleri bir çatı altında toplamak isteyen Yıldırım Beyazıt tarafından Kastamonu’nun alınmasıyla Kastamonu Beyliği sana erdi.
Sinop Beyliğinin başında bulunan İsfendiyar Bey Osmanlı hakimiyetini tanıdı.Candaroğuları Sinop’ta İsfendiyaroğulları olarak devam etti.Yıldırım Beyazıt’ın 1402 yılında Ankara savaşında Timurlenk’e yenilmesi üzerine Timur’a bağlılık bildirdi.Timur da kendisine topraklarına ilaveten Kastamonu,Çankırı,Kalecik ve Tosya’yı verdi.Yıldırım Beyazıt’ın oğulları arasındaki taht mücadelesinde akıllı bir siyaset izledi.Mehmed Çelebi’nin Karaman ve Eflak seferlerine oğlu Kasım Bey komutasındaki bir ordu ile destek verdi.İsfendiyar Bey’in oğlu Hızır Bey’e Çankırı, Kalecik ve Tosya’yı vermesine karşı çıkan Kasım Bey Osmanlı’ya sığındı.Daha sonra bu bölgeyi mecburen Osmanlı’ya terk etmek zorunda kaldı. İki başlı hale gelen beyliği Osmanlı’da meydana gelen sultan değişikliğinden istifade etmeye kalkan İsfendiyar Bey oğlu Kasım Bey’in üzerine giderek,Kasım Bey’de bulunan toprakları geri aldı.Bunu gören Osmanlı Sultanı Murad Hüdavendigar ordusu ile gelerek duruma müdahale etti.Yapılan savaşta yenilen İsfendiyar Bey Sinop’a çekildi.(1423)İsfendiyar Bey 1440 yılında öldü.Yerine Tacettin ünvanlı oğlu İbrahim Bey geçti.Üç sene beylik yaptı.Yerine İsmail Bey geçti.(1443)Kardeşi Kızıl Ahmed bey ile beylik mücadelesi yaptı.İstanbul’un fethi sırasında Osmanlı’nın yanında yer aldı.Fatih’in Anadolu birliğini sağlamak girişimleri neticesinde Sinop’u teslim etti.(1461)Daha sonra beyliğin başına geçen kardeşi Kızıl Ahmed Bey eski topraklara hakim olmak için mücadeleye girişmiş,Osmanlı’nın rakibi olan Akkoyunlu Uzun Hasan’ın himayesine girmiştir.Otlukbeli savaşı(1473) sonunda Uzun Hasan’ın, Fatih’e yenilmesi üzerine varlığı tamamen bitmiştir.
İbn-i Batuta’nın da bahsettiği Candaroğuları,Osmanlı metinlerinde geçtiği şekilde İsfendiyaroğulları Bir çok değerli eserin Türkçe yazılmasını himaye etmişler ve Türkçe’nin ilim dili olması için gayret göstermişlerdir.
İsfendiyar Bey’in iki oğlunun yaşadığı ve adlarıyla anılan Hıdırlar ile Kasımlar köyü dahil bugün ki Kızılcahamam’ın Güven nahiyesinin büyük bir bölümüne hakim olan Bu beyliğimiz için başta Kasımlar ve Hıdırlar köylülerimiz olmak üzere Güvem’liler ‘Candar Şenlikleri’ düzenlemelidir.
Cenab-ı Hak kardeşliğimizi daim etsin.
Selim ŞENOL
selım beye bu calısmasından dolayı tesekkurlerımı ıletıyorum.
ozellıkle genclerımızın vakıt ayırıp ta bu gıbı tarıhsel ve bılgı dolu yazıları okuma ve calısma programlarına almlarını umıt edeırm,..selamlar